رابطه بین اقالم غیرعادی حسابهای دریافتنی و کیفیت سود

Transcript

1 ژپو ه شاهی تج ربی حسابدا ری سال سوم شماره 10 اتبستان 1131 صص رابطه بین اقالم غیرعادی حسابهای دریافتنی و کیفیت سود چکیده بهمن بنی مهد غالمحسن الهیاری تاریخ دریافت: 92/ 34/ 32 تاریخ پذیرش: /92/39 34 اين پژوهش رابطه اقالم غیرعادی حسابهای دريافتنی و کیفیت سود طی يک دوره 3 ساله از سال 6358 تا 6331 در 669 شرکت از شرکتهای پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران را مورد بررسی قرار داده است. نتايج تحقیق نشان میدهد رابطهای منفی میان اقالم غیرعادی حسابهای دريافتنی و کیفیت سود وجود دارد. همچنین سودآوری و نسبت بدهی رابطهای منفی با کیفیت سود دارند. نتايج پژوهش بر اين نکته تاکید دارد که در شرکتهايی که زيان گزارش میکنند کیفیت سود افزايش میيابد و اندازه شرکت نیز تاثیری بر کیفیت سود ندارد. واژههای کلیدی: اقالم غیرعادی حسابهای دريافتنی کیفیت سود سودآوری طبقهبندی موضوعی: E30,L11,M40 استاديار مدعو گروه حسابداری دانشگاه آزاد اسالمیواحد علوم و تحقیقات تهران )نویسنده مسئول( )b_banimahd@yahoo.com( دانشجوی دوره کارشناسی ارشد حسابداری دانشگاه آزاد اسالمیواحد علوم و تحقیقات تهران )gh_halahyari@yahoo.com(

2 رابطه بین اقالم غیرعادی حسابهای دریافتنی و کیفیت سود مقدمه سوود حسوابداری يکی از معیارهای مهم برای ارزيابی عملکرد واحدهای تجاری اسوت. اين معیار مورد ا ستفاده سرمايهگذاران اعتباردهندگان و ساير ا ستفادهکنندگان صورتهای مالی اسوت. هر چه کیفیت سوود حسوابداری بیشوتر باشود میتواند معیاری تاثیرگذار و سوودمند در تصمیمگیری استفادهکنندگان بهحساب آيد. در مطالعات انجام شده درباره کیفیت سود فر شووود سووود خالص از طريق کنترل اقالم تعهدی مديريت میشووود. يکی از اين اقالم تعهدی حسابهای دريافتنی است. مديران میتوانند با اتخاذ سیاستهای اعتباری فروش میزان فروش و ح سابهای دريافتنی را افزايش و در نتیجه سود را نیز افزايش دهند. اما افزايش ح سابهای درياف ت نی د ل یلی بر افز اي ش ک ی ف ی ت س ود ن ی س ت. زير ا ممک ن ا س ت ب ه ت نا س ب افز اي ش ح سابهای در ياف ت نی و ج ه ن ق د کافی ب ه در و ن و ا ح د ت جار ی جر يا ن ن یاف ت ه باشووود. نتايج پژوهش های انجام شووده در خارج کشووور نشووان داده اسووت که اقالم حسووابهای دريافتنی غیرعادی را میتوان شووواخصوووی برای کیف یت حسووواب های در يافتنی در نظر گر فت )کی لر 8161(. تاکنون پژوهشهای مختلفی درباره کیفیت سووود در کشووور انجام شووده اسووت. اما درباره رابطه اقالم غیرعادی حسابهای دريافتنی و کیفیت سود پژوهشی در کشور انجام نشده است. از اين رو پر سش ا صلی اين پژوهش آن ا ست که چه رابطهای میان اقالم غیرعادی ح سابهای دريافتنی به عنوان شاخص کیفیت حسابهای دريافتنی و کیفیت سود وجود دارد. افزايش شرکتهای پذيرف ته شوووده در بورس اوراق ب هادار تهران و همچنین تو جه اسوووت فادهکن ند گان اطال عات حسابداری بهويژه سهامداران به رقم سود حسابداری اهمیت کیفیت سود در ارزيابی عملکرد واحد های تجاری را بیش از پیش نمايان میسوووازد. اين اهمیت و همچنین فقدان پژوهشهای کافی درباره رابطه اقالم غیرعادی حسوووابهای دريافتنی و کیفیت سوووود اين انگیزه را در نويسندگان اين مقاله به وجود آورد که موضوع باالرا به عنوان يک موضوع پژوهشی انتخاب ن ماي ن د. ه دف اين م قا ل ه آ ن اس و وو ت ک ه نخ س و وو ت ر ا ب ط ه اق ال م غ یر عاد ی ح س و ووابهای دريافتنی و کیفیت سوووود را بررسوووی نمايد. هدف دوم اين پژوهش نیز آن اسوووت تا تحلیل گران مالی اسووتفادهکنندگان اطالعات حسووابداری و تدوينکنندگان اسووتانداردهای حسووابداری را از اين راب طه آ گاه ن ما يد. انت ظار میرود ن تايج اين پژوهش بتوا ند دسووو تاورد و ارزش افزوده علمی بهشرح زير داشته باشد.

3 پژوهشهای تجربی حسابداری سال سوم شماره 21 تابستان اول اينکه نتايج اين پژوهش میتواند موجب گ سترش مبانی نظری پژوهشهای گذ شته در ارتباط با کیفیت سوود شوود. دوم اين که شوواهد پژوهش نشوان خواهد داد آيا موضووع اقالم غیرعادی حسابهای دريافتنی و کیفیت سود دو موضوع متفاوت در تجزيه و تحلیل اطالعات شورکتهای پذيرفته شوده در بورس اوراق بهادار تهران اسوت و يا خیر اين موضووع به عنوان يک دسوووتاورد علمی میتواند اطالعات سوووودمندی را در اختیار قانونگذاران حوزه تدوين اسوتانداردهای حسوابداری و بازار سورمايه و همچنین تحلیلگران مالی قرار دهد. سووم اين که نتايج پژوهش میتواند ايدههای جديدی برای انجام پژوهشهای جديد در حوزه کیفیت سود پی شنهاد نمايد. در ادامه مبانی نظری مدل متغیرها و آزمون فر ضیههای پژوهش مورد برر سی قرار میگیرد. مبانی نظری روش مورد قبول ا ستانداردهای پذيرفته شده ح سابداری در بخش انتفاعی سی ستم تعهدی است. در اين سیستم سود خالص برابر است با جريآنهای نقدی بعالوه اقالم تعهدی از اينرو داريم : رابطه )6( اقالم تعهدی + جريآنهای نقدی = سود خالص هر کدام از اجزای نقدی و تعهدی رابطه )6( به اقالم عملیاتی و غیر عملیاتی )سرمايهگذاری و تأمین مالی( تفکیکپذير هستند. در مبنای نقدی اقالم تعهدی وجود ندارد و به عبارتی صفر ا س ت. از اين ر و در اي ن م ب نا م یز ا ن س ود خا لص هم و اره بر ا بر جريا ن ن ق د ی ا س ت. اما م شکل از آنجا ناشی می ش ود ک ه س ی س تم ح سا ب د ار ی ا سا سا تع ه د ی ا س ت. تع ه د ی ب ود ن س ی س تم ح سا ب د ار ی موجب آن میشوووود تا مدير با کنترل اقالم تعهدی مثال اتخاذ سووویاسوووتهای اعتباری فروش افزايش و يا کاهش موجودی کاال در پايان دوره ن سبت به اول دوره به تعويق انداختن و صول مطا ل بات و يا برعکس و ص و ل ب ه م وق ع مطا ل بات ا س ت فاده از س یا س تهای اعتباری خريد کاال به منظور افزايش حسابهای پرداختنی در پايان دوره نسبت به اول دوره کاهش پیش پرداختها عدم شناسايی ذخاير و امثال آن سود را به نوعی به کنترل خود درآورد و مديريت نمايد. اين عوامل باعث می شود تا سود خالص هرگز برابر جريان نقدی نبا شد. بنابراين میتوان ا ستدالل نم ود ک ه هر چ ه اق ال م تع ه د ی ز ود تر ب ه و ج ه ن ق د ت ب د يل ش و وو و ن د در آ ن ص و ووورت کیفیت سوووود

4 رابطه بین اقالم غیرعادی حسابهای دریافتنی و کیفیت سود خالص افزايش میيابد. به عنوان نمونه فر کنید با اتخاذ سویاسوتهای اعتباری فروش نسویه افزايش و در نتیجه سوووود نیز افزايش يابد میتوان ادعا نمود تا زمانیکه وجه نقد حاصووول از فر وش و ص و ل ن ش ده ا س ت س ود گز ارش ش ده شرک ت فاق د ک ی ف ی ت ا س ت. يا با افز اي ش م وج ود ی کاالی پايان دوره نسبت به اول دوره قیمت تمامشده را کاهش داده و سود افزايش يافته است. اينجا نیز میتوان استدالل کرد تا زمانیکه موجودی کاالی پاياندوره به نقد تبديل نشده باشد رقم سود نیز بیکیفیت خواهد بود. بر اين اساس میتوان استدالل کرد که اگر اقالم تعهدی هر چه کمتر شنا سايی شوند اين مو ضوع موجب افزايش کیفیت سود خواهد شد. پژوهشهای قبلی نشان دادهاند که از طريق دستکاری در حسابهای دريافتنی مثال ذخیره مطالبات مشکوک الوصووول سووود مديريت میشووود )جکسوون و لیو 8115(. همچنین کیلر )8161( در پژوهش ديگر نشان داد که شرکتها از طريق مديريت حسابهای دريافتنی و شناسايی بیشتر درآمد از وقوع زيان جلوگیری می نمايند. اين پژوهشوووگران اعتقاد دارند که دسوووتکاری و مديريت در حسابهای دريافتنی رابطهای مستقیم با کیفیت سود دارد. پیشینه تجربی فراندو و مولر )8163( رابطه حسووابهای دريافتنی و پرداختنی را با مديريت رشوود شوورکت بررسوی نمودند. نتايج پژوهش آنها نشوان داد در کشوورهايی که معامالت نسویه در آنها زياد است رشد شرکت از طريق آن معامالت مديريت میشود.چنگ و همکاران )8163( دريافتند رابطهای مثبت میان توان رقابتی مح صول شرکت و کیفیت سود وجود دارد. آنها ن شان دادند که رابطهای مثبت میان توان رقابتی و دقت پیش بینی اطالعات وجود دارد. همچنین نشان دادند شورکتهايی که در صونايع متمرکز فعالیت میکنند کیفیت سوود آنها بیشوتر از سواير صونايع است. دمرجیان و همکاران )8163( رابطه بین کارايی مديريت و کیفیت سود را بررسی نمودند. آنها دريافتندکه رابطهای مثبت میان کارايی مديريت و کیفیت سوووود وجود دارد. آنها در پژوهش خود به اين نتیجه رسووویدند که هر چه کارايی مديريت افزايش يابد کیفیت سوووود نیز افزايش میيابد. فراندو و مولر )8163( رابطه حسوووابهای دريافتنی و پرداختنی را با مديريت رشد شرکت بررسی نمودند. نتايج پژوهش آنها نشان داد در کشورهايی که معامالت نسیه در آنها زياد است رشد شرکت از طريق آن معامالت مديريت میشود.

5 پژوهشهای تجربی حسابداری سال سوم شماره 21 تابستان سوووايمون و همکاران )8163( در تحقیقی که در مورد اقالم تعهدی انجام دادند به اين نتیجه ر سیدند که بین مديريت سود برمبنای اقالم تعهدی و بدهیهای کوتاه مدت رابطه مثبتی وجود دارد. همچنین اين ارتباط در مورد شوورکتهايی که خط اعتباری بااليی دارند بسوویار ضووعیف اسووت و نظارت کردن بر سووود مهمتر از داليل مديريت سووود میباشوود. يکرام )8163( بیان میدارد که شوووواهد زيادی وجود دارد دال بر اينکه شووورکت هايی که دارای اقالم تعهدی اختیاری بااليی میبا شند با بازده غیرعادی منفی روبرو می شوند. همچنین در تحقیق خود ن شان میدهد که شرکتهايی که دارای اقالم تعهدی اختیاری بااليی میبا شند که همزمان نیز دارای اقالم تعهدی غیراختیاری بااليی میباشوند گرايش بیشوتری به دسوتکاری سوود داشوته و دارای بازده غیرعادی منفی در سود میباشند ولی شرکتهايی که دارای اقالم تعهدی اختیاری بااليی میباشووند و همزمان اقالم تعهدی غیراختیاری آنها در سووطح پايین میباشووند چنین گرايشووی ندارند و دارای بازده غیرعادی منفی در سود نمیباشند.کارلوس و همکاران )8168( به بررسی رابطه بین اقالم تعهدی و سود و جريانات نقدی پرداختهاند و بیان میدارند که شرکتهايی که د ار ا ی اق ال م تع ه د ی با اليی ه سو وو ت ن د سو ووطح پاي ی نی از جر يا نات ن ق د ی ر ا د ار ن د و در م قا بل سودآوری در آنها باال است. نتايج تحقیق آنها نشان داد سرمايهگذاران به سمت شرکتهايی که دارای سوود باال هسوتند میروند و نمیتوانند تشوخیص دهند که سوود باال همیشوه با سوطح بااليی از جريانات نقدی همراه نیسووت. فرانسوویس و ايسووون )8168( نشووان دادند حسووابهای دريافتنی حسووابهای پرداختنی و موجودی کاال از جمله اقالم تعهدی با اهمیتی هسووتند که میتوانند جريان نقدی عملیاتی را پیش بینی کنند. به عقیده آنها بهبود در کیفیت اين سوه قلم موجب بهبود جريان نقدی آتی میشووود. کی لر ( 8161( نشووان داد مديران از طريق مديريت حسابهای دريافتنی و پیشدريافت درآمد میزان فروش خود را مديريت میکنند تا از کاهش سودآوری اجتناب کنند.گیل و همکاران )8161 ) در مورد رابطه مديريت سرمايهدرگردش و سودآوری نشان دادند رابطهای مستقیم بین سودآوری و حسابهای دريافتنی وجود دارد. نتايج پژوهش آنها ن شان داد که با کاهش دورههای اعتباری م شتريان سودآوری شرکت افزايش میيابد. همچنین آنها نشوووان دادند رابطه معناداری بین حسوووابهای پرداختنی و سوووودآوری وجود ندارد. لوی )8161( رابطه ح سابهای دريافتنی و عدم تقارن اطالعاتی را بررسی نمود و دريافت افزايش حسوابهای دريافتنی موجب افزايش عدم تقارن اطالعاتی میشوود. همچنین او ن شان داد که رابطهای م ستقیم میان کیفیت ح سابهای دريافتنی و کیفیت سود وجود دارد.

6 رابطه بین اقالم غیرعادی حسابهای دریافتنی و کیفیت سود هیر شلیفر و همکاران )8113( در مقالهای به برر سی تاثیرات اقالم تعهدی و جريانهای نقدی با جمع بازده سهام پرداختند. تحقیق آنها به اين نتیجه منتهی شد که جمع اقالم تعهدی پیشبینی کنندهی مثبت و جريانهای نقدی پیشبینی کننده منفی برای بازده سهام شرکت ا ست. بوقیس و همکاران )8113( معتقدند که از طريق حسووابهای دريافتنی میتوان موجودی کاال و قیمت تمام شده کاالی فروش رفته را مديريت نمود. از اين رو آنها ن شان دادند که رابطهای م ستقیم میان سودآوری و حسابهای دريافتنی وجود دارد. مشوووکی و نورديده )6336( به بررسوووی آثار هموارسوووازی سوووود بر پايداری و ثبات سوووود شورکتهای پذيرفتهشوده در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند. نتايج تحقیق آنها نشوان داد پايداری سود شرکتهای هموار ساز بیش از پايداری سود شرکتهای غیر هموار ساز ا ست. همچنین نتايج آنها نشووان میدهد شوورکتهائی که اقدام به هموارسووازی سووود نموده اند در مقايسه با ساير شرکتها سود هر سهم پايدارتری در آينده اعالم نمودهاند. رهنمایرودپشووتی و همکاران )6336( در تحقیقی به بررسووی رابطه بین مکانیزمهای داخلی حاکمیت شورکتی )تمرکز مالکیت نسوبت اعضوای غیرموظف هیأت مديره تفکیک دوپسوت مدير عامل و رئیس هیات مديره( و مکانیزم خارجی )سوووهامداران نهادی ) با مديريت سوووود پرداختند. نتايج مطالعه آنها ن شان میدهد که بین تمرکز مالکیت و ن سبت اع ضای غیر موظف هیأت مديره با مديريت سووود رابطه منفی و معنادار و بین سووهامداران نهادی و مديريت سووود رابطه مثبت معنادار وجود دارد. اما بین تصووودی دو پسوووت مدير عامل و رئیس هیات مديره با مديريت سود رابطه معنا داری وجود ندارد. مشايخی و محمدآبادی )6331( در پژوهشی رابطه مکانیزمهای حاکمیت شوورکتی با کیفیت سووود را بررسووی نمودند. در اين تحقیق کیفیت اقالم تع هدی پا يداری سوووود و توان پیشبینی آن بعنوان سووون جه های کیف یت سوووود و دو گانگی مسوووئولیت ها نسوووبت مديران غیرموظف عضوووو هیأت مديره و تعداد جلسوووات آن به عنوان شاخصههای حاکمیت شرکتی در نظر گرفته شده است. يافتههای اين پژوهش نشان میدهد با بیشووتر شوودن تعداد جلسووات هیأت مديره و افزايش حضووور مديران غیرموظف در آن کیفیت )پايداری و توان پیشبینی( سوووود حسوووابداری افزايش يافته اسوووت. در حالیکه بین تفکیک مسوووئولیت مدير عامل و رئیس هیئت مديره از يکديگر و کیفیت سوووود رابطه معناداری وجود ندارد. علوی طبری و همکاران ( 6355( رابطه بین کیفیت سود و سود تقسیمی در شرکتهای

7 پژوهشهای تجربی حسابداری سال سوم شماره 21 تابستان پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار را مورد مطالعه قرار دادهاند. آنها برای اندازهگیری کیفیت سود از چهار معیار اقالم تعهدی مطرح شده در مدل ديچو و دايچو) 8118 ( استفاده نمودهاند. نتايج پژوهش آنها حاکی از آن است که زمانی که از معیار ارائه مجدد صورت سود و زيان به عنوان شاخص کیفیت سود استفاده میشود شرکت هايی که کیفیت سود باالتری دارند سووود تقسوویمی را در زمان مقرر پرداخت نمیکنند. نتايج تحقیق حکايت از وجود رابطه معنادار بین معیار وجود اقالم استثنائی به عنوان شاخص کیفیت سود و میزان پرداخت سود تق سیمی در شرکتهای پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران دارد. شرکتهايی که فاقد اقالم ا ستثنائی ه ستند کیفیت سود باالتری دارند و سود تق سیمی بی شتری پرداخت می کنند و برعکس. و همچنین نتايج تحقیق نشان داد که کیفیت سود با افزايش سود تقسیمی از سالی به سال ديگر رابطه معنادار ندارد. فرضیهها بر اساس مبانی نظری پژوهش فرضیههای زير تدوين میشود: بین اقالم غیرعادی حسابهای دريافتنی وکیفیت سود رابطه معناداری وجود دارد. بین زيان گزارش شده واحدتجاری وکیفیت سود رابطه معناداری وجود دارد. بین اندازه واحد تجاری وکیفیت سود رابطه معناداری وجود دارد. بین شاخص سودآوری وکیفیت سود رابطه معناداری وجود دارد. بین نسبت بدهی وکیفیت سود رابطه معناداری وجود دارد. روش تحقیق از آنجا که يکی از اهداف اين پژوهش برر سی وجود رابطه بین اقالم غیرعادی ح سابهای دريافتنی و کیفیت سود میبا شد. لذا روش پژوهش از جهت انجام مطالعه مورد نظر تو صیفی از نوع همبستگی میباشد. دادهها و اطالعات پژوهش از صورتهای مالی شرکتهای پذيرفته شووده در بورس اوراق بهادار تهران مندرج در سووامانه الکترونیکی اطالعاتی سووازمان بورس و اوراق بهادار اقتباس شده ا ست. آزمون فر ضیهها با ا ستفاده از مدل رگر سیون خطی چندمتغیره صورتگرفته است.

8 رابطه بین اقالم غیرعادی حسابهای دریافتنی و کیفیت سود متغیرها متغیر وابسته متغیر وابسته پژوهش کیفیت سود میباشد.شاخص کیفیت سود استفاده شده در اين پژوهش برگرفته از مدل فرانسیس و همکاران )8111( است. اين مدل به شرح زير است: PPE j,t + ε j,t رابطه )8( TCA j,t = α 0+α 1CFO j,t-1+α 2 CFO j,t+α 3 CFO j,t+1 + α 4 REV j,t+α 5 : TCA مجموع اقالم تعهدی سرمايه در گردش :CFO جريان وجه نقد عملیاتی که از صورت جريان وجوه نقد به دست میآيد : REV تغییر در درآمد فروش :PPE اموال ماشین آالت و تجهیزات = ε باقی مانده حاصل از رگرسیون که معرف کیفیت سود است. همه متغیرها بر جمع دارايیها در اول دوره تق سیم می شوند. باقیماندهها در رگر سیون باال به تفکیک هر صنعت و بر اساس دادههای سریزمانی محاسبه شده است. مبانی نظری مدل باال بر اين نکته اسووتوار اسووت که اقالم تعهدی سوورمايهدرگردش )ACC( بايد جريان نقدی عملیاتی )CFO( د وره ق بل جار ی و ب ع د ر ا ت و ضو وو یح د ه د. از آ ن جايی که تغییرات در فروش و اموال ما شینآالت و تجهیزات در برآورد اقالم تعهدی جاری با اهمیت ه ستند. بنابراين اين دو متغیر نیز به عنوان متغیر کنترل به مدل ا ضافه شده ا ست. باقیمانده حا صل از رگر سیون اقالم تعهدی با م تغ یر ها ی ف وق ا ل ذکر ب ه اي ن مع ناس و وو ت ک ه اق ال م تع ه د ی ب ه ش و وو ناس و ووايی جريا ن ن ق د ی عمل یا تی نامرتبط اسووت. از اين رو مقادير باقی مانده حاصوول از رگرسوویون میتواند به عنوان شوواخص کیفیت سود در نظر گرفته شود.

9 پژوهشهای تجربی حسابداری سال سوم شماره 21 تابستان متغیرهای مستقل اقالم غیرعادی حسابهای دريافتنی شواخص اقالم غیرعادی حسوابهای دريافتنی بر اسواس مدل کی لور )8161( بر اسواس رابطه زير به دست میآيد: رابطه )3( Gross A.R t / A t = a 0+a 1 (1/A t) + a 2( S t / A t) + a 3( CFO t+1/ A t)+ ε = Gross A.R t تغییرات در حسابهای دريافتنی در سال t = t تغییرات در فروش در سال S t = تغییرات در خالص جريانات نقدی عملیاتی در سال 1+t CFO t+1 = A t دارايیهای واحد تجاری در سال = ε قدر مطلق باقی مانده حاصووول از رگرسووویون که معرف اقالم غیرعادی حسوووابهای دريافتنی است بايد t باقیماندهها در رگرسیون باال به تفکیک هر صنعت و بر اساس دادههای سریزمانی محاسبه شده است. مبانی نظری اين مدل براين مفهوم استوار میبا شدکه تغییرات ح سابهای دريافتنی تابعی از تغییرات فروش دوره جاری و تغییرات جريانهای نقدی عملیاتی دوره آتی با شد. مقدار باقیمانده )ε( نیز نشووان دهنده آن اسووت که چه میزان از اين تغییرات ناشووی از تغییرات فروش سال جاری و تغییرات جريانهای نقدی عملیاتی نیست. به بیان ديگر میزان خطای مدل غیرعادی و غیرنرمال بودن تغییرات در حسابهای دريافتنی را نشان میدهد.. نسططبت بدهی : که از طريق تقسوویم کل مبلل دفتری بدهیها بر کل مبلل دفتری دارايیها بدست میآيد. گزارش زیان: يک متغیر مصنوعی است که با يک و صفر نشان داده میشود. اگر شرکت در پا يا ن د وره ما لی ز يا ن گز ارش کرده با ش و وو د م ق د ار آ ن يک و در غ یر آ ن ص و وو ورت م ق د ار آن

10 رابطه بین اقالم غیرعادی حسابهای دریافتنی و کیفیت سود صووفر اسووت. اين متغیر برای کنترل شوورکتهايی که زيان اعالم کرده اند در نظر گرفته شووده است. شاخص سودآوری: عبارت ا ست از ن سبت سود خالص به جمع دارايیهای هر شرکت در هر سال. اندازه شططرکت: عبارت اسوووت از اندازه و بزرگی شووورکت که از لگاريتم طبیعی جمع دارايیهای هر شرکت در هر سال قابل محاسبه است. نمونه آماری نمونه آماری پژوهش حا ضر شرکتهای پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران ا ست. اين نمونه شامل شرکتهايی است که از شرايط زير برخوردار باشند: شرکتهايی که ازسال 6358 مورد پذيرش قرارگرفته باشند. به جهت هم سانی تاريخ گزار شگری و حذف اثرات ف صلی دوره مالی منتهی به 83 ا سفند باشد. به دلیل نوع خاص فعالیت شرکتهای سرمايهگذاری و مالی شرکت مورد نظر جز اين نوع شرکتها نباشد. شرکت مورد نظر طی دوره تحقیق فعالیت مستمر داشته باشد با توجه به مجموعه شرايط فوق تنها 669 شرکت ( شامل 6194 م شاهده سال- شرکت( در دوره زمانی 6358 الی 6331 شووورايط فوق را دارا بوده و لذا به عنوان نمو نه آماری انت خاب شدند. یافته ها آمار توصیفی آمارههای تو صیفی متغیرهای تحقیق در نگاره )6( ن شان داده شده ا ست. اين جدول ن شان میدهد میانگین اقالم غیرعادی حسابهای دريافتنی برابر 1/8315 و میانگین کیفیت سود برابر

11 پژوهشهای تجربی حسابداری سال سوم شماره 21 تابستان 1/ اسوت. نزديک بودن مقادير میانه و میانگین نشوان دهنده نرمال بودن متغیرها اسوت. همچنین 4 درصد از مشاهدات در دوره تحقیق نیز زيان گزارش کردهاند. شرح اقالم غیرعادی حسابهای دريافتنی نگاره) 1 (: آماره های توصیفی تحقیق کیفیت سود سودآوری نسبت بدهی جمع دارايی ها)میلیون ريال ) /31 1/ / / / 8315 میانگین /1 1/ / / / 6119 میانه /11 1/ / / / انحراف معیار / / / / 1118 حداقل / 311 8/ 931 1/ 481 1/ 4313 حداکثر نتايج آزمون فر ضیهها در نگاره )8( آورده شده ا ست. با توجه به داشت اين جدول میتوان اظهار اقالم غیرعادی حسابهای دريافتنی نسبت بدهی سودآوری و گزارش زيان با کیفیت سود در سطح اطمینان 31 درصد رابطه معنیداری دارند. اما اندازه شرکت رابطهای معنیدار با کیفیت سووود ندارد. آماره F برابر 36/134 و سووطح معنیداری آن نیز صووفر اسووت. همچنین ضريب تعیین تعديل شده رگر سیون که ن سبتی از واريانس بیان شده به کل واريانس را ن شان میدهد با توجه به نگاره شماره 8 برابر 81/1 درصد است. اين موضوع بیانگر آن است که 81/1 درصد تغییرات متغیر وابسته براساس تغییرات متغیرهای مستقل بیان میشود و مابقی آن متاثر از ساير عواملی است که در اين تحقیق بررسی نشدهاند. آماره دوربین واتسون برابر 6/945 است. اين آماره نشوووان میدهد که میان مقادير باقی مانده رگرسووویون خود همبسوووتگی وجود ندارد. همچنین از آنجايی که مقدار عامل تورم واريانس( VIF ) کمتر از 1 میباشووود. از اين رو میان متغیرهای م ستقل همب ستگی شديد وجود ندارد. نتايج بیانگر آن ا ست که رابطهای منفی میان اقالم غیرعادی ح سابهای دريافتنی و کیفیت سود وجود دارد. بهعبارت ديگر با افزايش اقالم غیرعادی حسابهای دريافتنی کیفیت سود کاهش میيابد.

12 رابطه بین اقالم غیرعادی حسابهای دریافتنی و کیفیت سود نگاره) ٢ (: آزمون فرضیه ها آماره T جهت رابطه مقدار ضريب سطح معنی داری عامل تورم واريانس( VIF ) - 1/116 3/ /668 عر از مبدأ 6/111 1/111-4/ /145 اقالم غیرعادی حسابهای دريافتنی 6/156 1/111-1/ /114 نسبت بدهی 6/814 1/843-6/613? -1/113 اندازه شرکت 6/343 1/111-63/ /818 سودآوری 6/834 1/111 1/ /616 گزارش زيان 1/811 R 2 تعديل شده 1/111 36/134 آماره F 6/945 دوربین واتسن اثرات سال و صنعت به صورت اثرات ثابت لحاظ شده است نتیجهگیری نتايج حا صل از آزمون فر ضیه ن شان میدهد که رابطهای معکوس و منفی بین اقالم غیرعادی ح سابهای دريافتنی و کیفیت سود وجود دارد. اين مو ضوع بیانگر آن ا ست که هر چه اقالم غیرعادی حسووابهای دريافتنی افزايش يابد به تناسووب آن کیفیت سووود کاهش میيابد. اين موضوع مطابق با نتايج تحقیق لوی )8161( است. او نشان داد رابطهای مستقیم میان کیفیت سود و میزان حسوابهای دريافتنی وجود دارد. همچنین اين يافته از ديدگاه نظری مطابق نظر گیولی و هاين )8111( است. آنها مدعی شدند که هر چه اقالم تعهدی افزايش يابد کیفیت سود نیز کاهش میيابد.

13 پژوهشهای تجربی حسابداری سال سوم شماره 21 تابستان همچنین شووواهد پژوهش بیانگر آن اسوت که هر چه سوودآوری افزايش يابد کیفیت سووود کاهش میيابد. يعنی افزايش سودآوری در راستای افزايش جريان نقدی عملیاتی نی ست و در نتیجه اين موضووع موجب کاهش کیفیت سوود میشوود. نتايج پژوهش بر اين نکته تاکید دارد که در شرکتهايی زيان گزارش میکنند کیفیت سود افزايش میيابد. زيرا رابطه بین گزارش زيان و کیفیت سود مثبت است. اين موضوع بیانگر آن است که در شرکتهايی که با کمبود سودآوری مواجه ه ستند کیفیت اقالم تعهدی باالتر و در نتیجه کیفیت سود و زيان نیز باالتر است. نتايج پژوهش نشان داد رابطهای منفی میان نسبت بدهی و کیفیت سود وجود دارد. يعنی هر چه بدهی افزايش يابد کیفیت سود کاهش میيابد. همچنین شواهد ن شان دهنده آن ا ست که رابطهای میان اندازه شورکت و کیفیت سوود وجود ندارد. اين موضووع بیانگر آن اسوت که صووورف نظر از بزرگ بودن و يا کوچک بودن شووورکتها شووورکتهای نمونه تحقیق از نظر کیفیت سوووود تفاوت معنی داری باهم ندارد. برای پژوهشهای آتی پیشووونهادهای زير ارائه میشود: الف( رابطه محافظهکاری حسابداری و اقالم غیرعادی حسابهای دريافتنی ب( رابطه تغییرات حسابهای دريافتنی و جريانهای نقدی آتی منابع رهنمای رودپشتی فريدون فرشاد هیبتی قدرت اله طالب نیا سیدعلی نبوی چاشمی) 6336( ارائه الگوی سنجش تاثیر مکانیزم های حاکمیت شرکتی بر مديريت سود سال پنجم فصلنامه علمی پژوهشی حسابداری مديريت صص 93 الی 611 علوی طبری سید حسین و همکاران. )6355(. رابطه کیفیت سود وسود تقسیمی در شرکت های پذيرفته شده در بورس شماره 11 ص ص اوراق بهادار تهران. فصلنامه بررسی های حسابداری و حسابرسی. دوره 61 مشايخی بیتا و مهدی محمدآبادی )6331( "رابطه مکانیزمهای حاکمیت شرکتی با کیفیت سود" مجله پژوهشهای حسابداری مالی شماره 5 صص 69 الی 38 مشکی مهدی لطیف نورديده) 6336 ( بررسی تأثیر مديريت سود در پايداری سود شرکتهای پذيرفته شده در بورس مجله پژوهش های حسابداری مالی سال 4 شماره 6 صص 611 الی 665 Amarjit Gill, Nahum Biger, Neil Mathur ( 2010 ). The Relationship Between Working Capital management And Profitability:Evidence

14 رابطه بین اقالم غیرعادی حسابهای دریافتنی و کیفیت سود From The United States. Business and Economics Journal, Volume 2010: BEJ-10. Atif Ikram (2013). The Accruals Anomaly: The Role of Non- Discretionary, Bougheas, S., Mateut, S., Mizen, P., Corporate trade credit and inventories: new evidence of a trade-off from accounts payable and receivable. Journal of Banking and Finance 33, Carlos Omar Trejo-Pech, Magdy Noguera, Ángel Samaniego-Alcántar, Richard N. Weldon(2012). The Relationship Between Accruals, Earnings, and Cash Flows: Evidence Fromlatin American Accounting & Taxation, Vol. 4, PP Caylor, R. (2010). "Strategic revenue recognition to achieve earnings benchmarks", Journal of Accounting and Public Policy, Vol. 29 PP Cheng P. Man P. and Yi C. (2013) The impact of product market competition on earnings quality, Accounting & Finance, Vol. 53 PP Demerjian, P.Lev, B.Lewis, M. and McVay S.E.(2013) Managerial Ability and Earning Quality, The Accounting Review, Vol.88, No.2, PP Ferrando Annalisa and Mulier Klaas (2013) Do firms use the trade credit channel to manage growth?journal of Banking & Finance Vol.37PP Francis Rick N.and Eason Patricia (2012) Accruals and the naïve out-ofsample prediction of operating cash flow, Advances in Accounting, incorporating Advances in International Accounting, Vol 28 PP Jackson, S., Liu, K., The allowance for uncollectible accounts, conservatism, and earnings management. Working paper,university of South Carolina. Hirshleife, D., Hou.K., & Teoh, S. (2009). Accruals, cash flows, and aggregate stock returns. Journal of Financial Economics.91: Levy Hagit (2010) Accounts Receivable Financing and Information Asymmetry Columbia University, PP Simon Y.K. Fung a, John Goodwin ) 2013). Short-term debt maturity,. monitoring and accruals-based earnings management,journal of Contemporary Accounting & Economics. Vol 9, PP.67-82